Skrifað áður

AÐ STOFNA / DREPA STJÓRNMÁLAFLOKK

Endurbirt í september 2018

​

Enn leggja ungir menn til, að við sem unnum frelsi, jafnrétti og bræðralagi, að sameinaðir verði flokkar í stjórnmálum – að stofnaður verði stjórnmálaflokkur.

Ímyndum okkur að markmið stjórnmálaflokksins væri að sameina undir einum fána nokkrar fylkingar með sömu sjónarmið um líf og tilveru manna í samfélagi.

Getur sagan kennt okkur eitthvað?

Ekki er ólíklegt að við slíkar aðstæður yrðu menn sammála um að heiti á slíkum flokki ætti að hafa „“SAM“ í sér og væri það afbragðs hugmynd. Samræða myndi fljótlega sýna að ekki yrði vandi að láta málefnin ríma en síðar gæti komið í ljós að brestir í mönnum hefðu eitthvað um árangurinn að segja. Helsti brestur er íhaldssemi og í öðru lagi sjálfselska í þessu samhengi. Margir menn eru sem sagt íhaldsamir og sjálfselskir og sá sem einu sinni hefur gengið undi merki og lyft fána í baráttu, fellir hann ekki glaður til að taka upp annan fána eða annað merki. Það getur verið greypt í menn, eins og stál og hnífur var merki farandverkamanna, svo sem skáldið kvað. Sérstaklega ef málefnin hafa í engu breyst og sami frelsisandinn brennur þeim í brjósti sem áður.

Þá gæti gerst eins og gerðist til forna þegar stór ákvörðun var tekin sem skipti máli fyrir þessa fámennu þjóð sem varð að lifa í sátt í þessu landi og ekki var hægt að hlaupa til annarra landa eða komast hratt brott með öðrum hætti eins og nú er. Þá sáu menn skynsemina í því að taka upp einn sið og allir sáu vitið í því enda yrði hér ófriður sem eytt gæti byggð í landinu. Þegar Íslendingar standa frammi fyrir slíkum ógnum eiga þeir það til að sameinast um góða lausn sem allir verða sáttir við og gerist það enn í dag. Sumir vildu, á þessu forna þingi, fá að blóta sínum goðum í laumi og var þeim það leyft. Þannig var tekinn upp sami siður og ríkti meðal Evrópumanna og má segja að það hafi verið fyrsta sameining þeirra í menningarlegum efnum og kannski hjálpað það til í samskiptum og kannski viðskiptum. Það dugði þeim þó ekki til friðar fyrr en löngu síðar og blóðið hafði nært blómjurtir þeirrar álfu, stundum fremur en blessað vatnið.

Það er eins og mig rámi í, að eitthvað svipað hafi gerst réttum 1000 árum síðar þegar sameina átti nokkrar fylkingar í einum flokki, að þá var lausnin einmitt að menn fengu að blóta öðrum goðum og það á þeim stað sem hjarta hins nýja flokks átti að slá og dæla blóði í líkama baráttunnar. Skyldi þá hver fylking fá að halda sínu merki og sínum formönnum svo lengi sem verða mætti uns fylkingarnar myndu á endanum renna inn í hinn sameiginlega augljósa hugmyndasjóð sem myndaður hafði verið um frelsið, jafnréttið og bræðralagið. Þá voru það systurnar sem voru fyrstar til að leggja sig inn í þennan sjóð enda konur einhverra hluta vegna oft skynsamari en karlfauskar. Það voru sem sagt konur sem voru fyrstar til að virða hinn sameiginlega hugmyndasjóð. Enda varð það kona sem lyfti hinu nýja merki hvað hæst og kona sem gerði vel þegar mestu skipti fyrir þessa þjóð er sárvantaði gegna og heila manneskju. Þessu skal til haga haldið þó að þræðir þessara tveggja kvenna verði ekki raktir hér frekar.

Svo merkilegt sem það nú er, þá skyldi þannig valið til forystu í þessari fylkingu, með hin mörgu hjörtu merkt rósum, alþýðu, vakningu þjóðar svo ekki sé talað um frjálslyndi, að hver fulltrúi skyldi keppa við sinn meðreiðarmann í fylkingarbrjósti þegar halda skyldi til orrustu. Þá er orrustan skyldi standa og komið var fram á vígvöllinn og hver maður ætti halda hlífiskildi yfir öðrum ef þurfa þætti, þá var talið af framámönnum fylkinganna að farsælast væri til sigurs fyrir flokkinn að felldir yrðu skildirnir, þar sem menn horfðu yfir skjaldarrendurnar á andstæðingana, þannig að hver sneri að þeim er næst var og klóraðu úr honum augun. Svona var samkeppnin hörð um fylkingarbrjóstið. Gengu menn svo blóðrisa og illa sárir til orrustunnar og hvernig þeir fóru að þessu er flestum hulin ráðgáta. Þeir er studdu flokkinn, vissu ekki af þessu og aldrei var um þetta rætt af neinni alvöru fyrr en ein opinber endurskoðunarnefnd setti hlutina í samhengi.

Þá kom nefnilega í ljós að hver merkis- og fánarberi var meðal annars fremstur fyrir atbeina fjáraflamanna og var þar að því er virtist á eigin og þeirra vegum en ekki fylkingar fólksins sem að baki þeim stóðu. Hvernig þetta mátti verða til að gera veg hugmyndasjóðsins sem mestan veit ég ekki og hef aldrei skilið. Hvernig gátu menn nokkurn tíma talið að þessi háttur á að velja fólk í fylkingarbrjóst yrði til góðs, veit ég ekki og ef aldrei skilið. Þá er allt hrundi var sett samhengi á milli fjáraflamanna og þeirra er stóðu í fylkingarbrjósti flokka, ekki bara umrædds, og því um kennt að gullið hefði blindað og múlbundið, svo að sannleikurinn varð aukaatriði. Þegar við þetta bætist að það voru ekki bara peðin á skákborðinu sem voru hæluð niður í fjársjóði, sem vildu sitt, heldur einnig hinir æðstu foringjar er þeir kepptu um forystuna. Enginn vildi svo fella sín merki og sína fána því að hvert hjarta hinnar nýju fylkingar sló ekki flokknum heldur einstökum merkisberum og voru þar skjaldmeyjar og skjaldsveinar er sýndu hörku. Hver merkis- og fánaberi hafði sem sagt á bakvið sig hópa sem aðstoðaði við augnklórið.

Þetta var um aðdraganda orrustunnar sjálfrar og hvernig að henni var staðið. Þegar herráðið skildi undirbúa orrustuna leitaði það í hina sömu fjársjóði og kom þá oft upp að merkisberi hafði þegar sótt þangað og var þá sjóðurinn þorrinn. Mikið fé fór í að koma merkisbera í fylkingarbrjóst og hefði samanlagður sjóður merkisbera orðið mikið fé í höndum herráðsins. Ekki vildi herráðið og þeirra pótintátar sækja fé til þess almennings sem hugmyndasjóðurinn var myndaður fyrir, til þess almennings sem að líkindum myndi njóta velsældar og fengi margfaldlega greitt til baka ef hugmyndirnar yrðu til að stýra þeirra lífi og þeirra landi. Enda voru merkisberar í reynd ekki á þeirra vegum heldur fjáraflamanna. Það mátti ekki þó að lagt væri til að almenningurinn legði sem svaraði andvirði einnar þriggja rétta máltíðar á miðlungs veitingahúsi á hverju ári. Það var talið til of mikils mælst þó að vitað væri að tap í orrustunni um hugmyndirnar myndi taka margar máltíðir af almenningnum sem barist var fyrir. Einhverra hluta vegna átti frelsis- og lýðræðisbarátta að vera kostuð af Jóakim Aðalönd en ekki af þeim Andresi, Andresínu, Mikka Mús og Feitamúla og slíku alþýðufólki. Þetta er algjörlega óskiljanlegt. Svona geta menn nú vafist gjörsamlega inn í sjálfan sig og er þetta saga mannskyns í hnotskurn því að oft er það svo, eftir á að hyggja, að villugjörðir fyrri tíða eru samtímanum mikil ráðgáta. Menn spyrja sig hvernig menn gátu hagað sér svo undarlega í fortíðinni og með dæsingum segja fyrri tíða menn heimska.

Verra er ef samtíminn er enn á sama stað þrátt fyrir augljósar villur. Þá er ekki ólíklegt í ljósi þess sem sagt hefur verið hér að hver og einn sem telur sig vera til forystu fallinn efist um að flokkurinn sé flokkur og að fylkingarnar séu sundraðar og huga verði enn á ný að rótunum. Látið verði reyna á hugmyndasjóðinn. Reynt verði að gera hugmyndasjóðinn að því sem baráttan snýst um. Hugmyndirnar verði látnar skína af himninum og lýsa til framtíðar.

Hvernig er best að drepa stjórnmálaflokk?

Þekkingin er öllum nærtæk.

Sameinaðir stöndum vér en sundraðir föllum vér.

Svo einfalt er það nú.

Með baráttukveðju,

Ásgeir Beinteinsson

ER TÍKIN PÓLÍ DAUÐ?

Endurbirt í september 2018

ER TÍKIN PÓLÍ DAUÐ?
Almúgamaðurinn vaknar snemma morguns við vekjaraklukku. Klukkan getur verið af ýmsum stærðum og gerðum allt eftir smekk og efnahag almúgamannsins. Hann kaupir sér nýja þegar hún bilar og hreyfir þannig efnahagslífið áfram og hluti fjárins rennur til ríkisins. Kannski er vekjaraklukkan útvarp líka og hann heyrir fregnir af því sem er að gerast í heiminum á meðan hann er að vakna. Hann fær að heyra kost og löst á ýmsu, hann fær kannski holl ráð um eitthvað svo ekki sé nú talað um gagnrýni á ýmislegt sem er að gerast í samfélagi hans. Almúgamaðurinn á fjölskyldu er á miðjum aldri og á börn með almúgakonunni sinni. Þau eru öll komin á fætur, þeim líður vel þó að þau séu syfjuð því að þau hafa ekki fjárhagsáhyggjur þar sem það eru tvær fyrirvinnur og börnunum gengur vel í skólanum. Ríkið er heldur ekki að íþyngja þeim andlega eða líkamlega með kröfum, sköttum eða öðrum afskiptum enda hafa þau í raun allt til alls, hús og bíl og flesta fylgihluti. Við þetta er að bæta að þessari fjölskyldu finnst hún vera frjáls bæði að orðum sínum og æði.  Þau fá sér morgunmat sem keyptur var í verslun sem þau völdu sjálf og býður upp á ódýrar vörur vegna þess að það er samkeppni í smásöluverslun í landinu. Að loknum morgunverði fara hjónin til starfa sinna sem þau ákváðu tiltölulega ung að sinna og þurftu að mennta sig til en menntunin var að mestu á kostnað skattgreiðenda í landinu. Börnin eru á grunnskólaaldri og fara í skólann í hverfinu sem er vel rekinn og mannaður af góðum og áhugasömum kennurum sem einnig voru aðallega menntaðir á kostnað samfélagsins. Almúgamaðurinn býr greinilega í þjóðfélagi þar sem er blandað hagkerfi; þetta er réttlátt norrænt land. Almúgamaðurinn myndi jafnvel taka undir með kínversku konunni í sjónvarpinu sem sagði aðspurð um hvers hún óskaði þegar ár kanínunnar gekk í garð: „Ég vil að vinnan gangi vel og að allir í fjölskyldunni séu glaðir og ánægðir,“
Við viljum segja við kínversku konuna að hún ætti að óska sér að í landi hennar yrði leyfð pólitík. Hún veit ekki hvað pólitík er. Þurfum við sem búum í blönduðu norrænu hagkerfi, pólitík? Árin eftir aldamótin síðustu heyrði maður marga tala um að hægri og vinstri pólitík væri  dauð. Nú gætu allir unnið með öllum; þetta væri bara spurning um að halda þjóðfélaginu gangandi. Frá almúgasjónarhorni þá er þetta eðlilegt viðhorf því að það er enginn stjórnmálaflokkur á Íslandi sem „virðist“ ætla sér að breyta þjóðfélaginu í grundvallaratriðum; til hvers þá að vera með stjórnmálaflokka. Þá er ágætt að gleyma því ekki að það þurfti verkalýðs og stjórnmálabaráttu til að búa þetta þjóðfélag til og það þarf sömu baráttuna til að viðhalda því. Hrunið ætti að sanna fyrir almúgmanninum og almúgakonunni að það sé þörf fyrir stjórnmálabaráttu. Efnahagskerfið hrundi vegna þess að tiltekin stjórnmálastefna náði undirtökunum í samfélaginu og keyrði það í þrot. Það voru ungir menn í tilteknum flokki sem trúðu af hreinleika sálar sinnar að þjóðfélagið yrði betra ef þeirra hugmyndir fengju að ráða. Þeim tókst ætlunarverk sitt en það kom í ljós að þeir höfðu rangt fyrir sér. Nægilega stór hópur kjósenda kaus þennan stjórnmálaflokk nægilega oft til að hugmyndafræðin næði nægilegri fótfestu til þess að breyta þjóðfélaginu. Þjóðfélag almúgamannsins breyttist mikið og ef ég gæfi honum orðið þá gæti hann talið ýmislegt upp, en það er hins vegar ekki verkefnið.
Mengi hugmynda.  Ef við drægjum upp hringi og hver þeirra fæli í sér einn stjórnmálaflokk og hefðum þá í hnapp, þá væri hægt að draga hring yfir þá sem væri sjóndeildarhringur almúgamannsins. Hugmyndamengi þeirra sem vilja hafa þjóðfélagið nokkurn veginn eins og almúgamaðurinn vill hafa það.  Þetta er það sem truflar okkur í stjórnmálaumræðu dagsins í dag. Það eru margir ólíkir stjórnmálamenn og flokkar í þessu hugmyndamengi almúgamannsins og það er augljóst að það er margt sem sameinar stjórnmálaflokka á Íslandi. Það sem virðist sundra þeim við fyrstu sýn er fólk og sérhagsmunir, jafnvel persónuleikar. Af þessum ástæðum njóta stjórnmálamenn lítillar hylli. Ef þeir hefðu vit á, sérstaklega þeir sem ætla sér eitthvað í framtíðinni, að breyta orðræðu sinni þá myndu þeir ná hylli fyrir hugsjónir sínar. Í gær laugardag kom upp í hendurnar á mér alveg einstaklega gott dæmi. Ég reyni annars að forðast tilvitnanir í einstaklinga í pistlum mínum til að halda þeim innan kurteisrar umræðu um það sem skiptir máli. Ég vona að mér verði fyrirgefin tilvitnunin. Hér er að vísu tilvitnun í stjórnmálamann á útleið og það er kannski ágætt svo að ég sé ekki að taka dæmi af einhverjum í eldlínunni.
„Auðvitað má segja sem svo að það sé illt fyrir formann að sitja undir hrósi frá Steingrími J. Sigfússyni í þessu máli, en í málinu verða þjóðarhagsmunir að ráða, óháð þessari óhæfu ríkisstjórn sem situr í landinu.“ (Geir Haarde í viðtali í Ríkisútvarpinu 5. febrúar 2011.)
Það hefði mátt segja þessa sömu hugsun þannig að hún væri ekki um menn heldur málefni. Það er ekki óeðlilegt að stjórnmálamanni til hægri þyki ekki gott að stjórnmálamaður til vinstri hrósi honum eða samherjum hans. Það er rétt sjónarhorn í málefnalegri stjórnmálabaráttu, þar sem ólík viðhorf og sjónarmið takast á. Breytt yrði yfirlýsing Geirs Haarde svona:
Auðvitað má segja sem svo að það sé ekki gott fyrir formann Sjálfstæðisflokksins að sitja undir hrósi frá formanni Vinstri grænna í þessu máli, en í því verða þjóðarhagsmunir að ráða, óháð þessari ríkisstjórn sem nú situr og veldur ekki verkefni sínu.
Með þessum orðalagsbreytingum verður fullyrðing Geirs um málefni en ekki menn. Hvers vegna við föllum í þá freistni að ræða um menn en ekki málefni er ekki gott að segja. Sumir segja að það sé vegna þess að við sem þjóð kunnum ekki að rökræða en séum góð í að segja sögur. Kannski er það líka vegna þess að við erum of fá og þekkjumst öll!
Ég hef teiknaði upp mynd í huga mínum af litrófi stjórnmálanna og í því litrófi er hægri og vinstri einungis til vegna þess að ég teiknaði myndina þannig. Það er mín skoðun að víddir stjórnmálanna séu þrjár eða eigi heima í grófum dráttum í þremur brennipunktum. Þeir sem eru lengst til hægri, þeir vilja lítil afskipti ríkisstjórna. Hægri menn trúa því að menn eigi að stjórna eins litlu og hægt er í þjóðfélaginu það eigi bara að vera almennar umferðarreglur og viðskipti. Menn hugsi hvort sem er ævinlega um eigin hag í öllum samskiptum og því sé best að lögmál sem til verði í hvers konar viðskiptum stjórni þjóðfélaginu. Nú skulum við teikna upp fleyg í huganum sem er breiður hægra megin og  á breiða endanum eru þeir sem eru algjörlega sammála þessum hugmyndum sem ég hef lýst. Fleygurinn sem er litskiptur nær síðan talsvert yfir til vinstri og endar í oddi. Það má segja að tákn þeirra sem eru lengst til hægri geti verið kross. Með öðrum orðum þeir trúa á þessar skoðanir sínar eins og þær séu guðmagnaðar, eilífar og algildar. Stundum eru slíkir menn kallaðir bókstafstrúarmenn. Eftir því sem við förum lengra til vinstri þá breytist krossinn í spurningamerki sem er tákn þeirra sem eru tilbúnir að spyrja og leita svara. Eru tilbúnir til að ræða málin, finna málamiðlanir.
Nú skulum við fara lengst til vinstri á litrófinu en þar höfum við þá sem trúa því að menn geti stjórnað með viti sínu og skynsemi og þeir vilja að öllu sé stjórnað. Þeir sem eru lengst til vinstri vilja meira að segja að allar stofnanir og atvinnutæki séu í höndum einhverra viturra og góðra manna sem væru kosnir á grundvelli hæfileika sinna til að stjórna. Á sama hátt getum við táknað skoðun þeirra með krossi, því að viðhorf þeirra eru eins ákveðin og væru þau goðmögnuð, eilíf og óskeikul. Þess vegna er það svo að almúgamaðurinn sér viss samkenni með hægri hægrimönnum og vinstri vinstrimönnum og leyfir sér stundum að halda að þeir geti stjórnað landinu saman. Á sama hátt og áður þá er hægt að teikna marglitan fleyg sem er breiðastur vinstra megin og mjókkar síðan til hægri. Krossinn sem er tákn hinnar fullkomnu vissu breytist því smátt og smátt í spurningamerki eftir því sem við færum okkur til hægri eftir fleygnum. Fleygarnir sem ég hef nú lýst eru tákn fyrir hópinn eða einstaklingana sem tilheyra þessum tveimur hugmyndakerfum. Nú skulum við leggja þessa tvo fleyga saman í huganum og við skulum láta vinstri fleyginn liggja ofan á og hægri fleyginn vera undir. Ástæðan er sú að vinstri fleygurinn táknar mannvit og stjórnun en hægri fleygurinn táknar eigin hagsmuni, langanir og þrár og lögmál sem stjórna. Þar sem þessir tveir fleygar liggja saman og eru tiltölulega jafnþykkir, þar er jafnvægið á milli þessara hugmyndakerfa.  Þeir sem aðhyllast skoðanir á þessum slóðum litrófsins trúa því að mikilvægt sé að maðurinn hafi vald á samfélagi sínu með viti sínu en sé jafnframt tilbúinn til að láta einstaklingana njóta sín, séu frjálsir og að athafnir þeirra og ákafi drífi þjóðfélagið áfram. Þannig verða markaðslögmál eins og vel taminn reiðhestur á valdi knapa síns.
Þessar skoðanir eru allar gildar og það er mikilvægt að þær fái að blómstra en þær verða að fá að blómstra með málefnalegri umræðu en ekki orrahríð og skítkasti um einstaklinga. Ég er reyndar þeirrar skoðunar að það sé hægt að draga mengjahring almúgamannsins yfir þessa tvo fleyga og ná mörgum stjórnmálamönnum inn, þannig að fáir standi útaf til hægri og vinstri. Það er ekki þar með sagt að pólitíkin sé dauð því að hún er ævinlega að verki og verður að vera það. Það er beinlínis mikilvægt að hinar áðurnefndu þrjár víddir í stjórnmálalitrófinu séu í stöðugum átökum til þess að tryggja gott þjóðfélag en um leið þurfa þegnarnir þá að vera vel meðvitaðir um hvert stefnir þegar tiltekinn stjórnmálaflokkur er valinn í kosningum. Ég er ekki viss um að Íslendingar sem kusu tiltekinn stjórnmálaflokk ítrekað  til valda hafi áttað sig eða vitað hvert ákvarðanir þeirra í kjörklefunum myndu leiða þjóðina.
Atburðarrásin fyrir hrun sýnir eins og áður segir að tiltekin pólitík leiddi til hrunsins og stjórnmálaátökin eftir hrunið þar sem verið er að stokka spilin upp á nýtt eru hatrömm vegna þess að það er verið að teikna upp nýtt þjóðfélag. Þetta nýja þjóðfélag byggir á hugmyndafræðinni þar sem fleygarnir liggja saman og eru álíka þykkir, þar sem jafnvægi ríkir milli hinna tveggja ólíku og andstæðu viðhorfa í stjórnmálum. Það er verið að skapa þjóðfélag í anda norrænna fyrirmynda sem best hafa reynst á jörðinni.
Það er rökrétt og skiljanlegt að þeir sem eru til vinstri í öðrum stjórnarflokknum hlaupi útundan sér miðað við þá mynd sem ég hef teiknað upp. Á sama hátt er það alveg skiljanlegt og rökrétt að þeir sem eru lengst til hægri í stóra stjórnarandstöðuflokknum séu ósáttir og berjist nú um á hæl og hnakka, því að þeir vilja alls ekki það þjóðfélag sem verið er að byggja upp. Þeir eru þess vegna tilbúnir til að leggja stein í götu þeirra umbóta sem nú er verið að vinna að eins og „Icesave“ því að tilgangurinn helgar meðalið. Því miður þá eru þessi „eðlilegu“ hugmynda og málefnalegu átök í formi persónulegs skítkasts og með smjörklípusamræðu. Kannski átti Winston Churchill við þennan ágalla lýðræðisins að geta ekki hafið sig upp yfir persónuleg átök, þegar hann sagði:
„Lýðræði er versta tegund ríkisvalds þegar frá eru taldar allar þær tegundir sem þegar hafa verið reyndar á jörðinni.“
Hvað um það. Hafi tíkin Pólí verið dauð þá er alveg klárt að hún er að lifna við og hleypur nú um í miklum ákafa með lafandi tunguna. Það er mikilvægt að menn nái að hemja hana og glefsið verði okkur ekki banvænt.
Þeir sem geta tryggt að allt fari á besta veg eru almúgamennirnir og almúgakonurnar. Ég vona bara að þau viti að þeirra tími er kominn.